‘कलि महि राम नाम सारु’चा उपदेश देणारे श्री गुरूनानक देव …भाग ३

श्री गुरूनानक देवांच्या जयंती प्रित्यर्थ ४ भागांची विशेष मालिका..

अयोध्येतील गुरुद्वारा ब्रह्मकुंड

अयोध्यापुरीतील दोन ऐतिहासिक गुरुद्वारा देखील श्रीरामाच्या जन्मस्थानाबाबत गुरुंची दृष्टी काय होती हे स्पष्ट करतात. या गुरुद्वारांना भेट देणाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, निहंगांची शस्त्रे आणि गुरुंच्या प्रतिज्ञापत्रे येथे आजही पाहायला मिळतात. ‘गुरूद्वारा ब्रह्मकुंड’ हे पवित्र सरयूच्या प्राचीन तीरावर वसलेले आहे, जेथे पहिले गुरु नानकदेव, नववे गुरु तेग बहादूर आणि दहावे गुरु गोविंद सिंग वेळोवेळी आले होते. नववे गुरू श्री गुरू तेग बहादूर जी यांचे 1668 मध्ये आगमन श्री राम जन्मभूमीच्या मुक्तीसाठी केलेल्या प्रयत्नांच्या संदर्भात जाणकार लोक पाहतात. 1672 मध्ये, गुरु गोविंद सिंग वयाच्या अवघ्या सहाव्या वर्षी त्यांची आई गुजरीदेवी आणि मामा कृपाल सिंग यांच्यासोबत येथे आले.

दुसरा ऐतिहासिक गुरुद्वारा हनुमानगढी मंदिराजवळील नजरबाग येथे आहे. नजरबाग म्हणजे भेटवस्तू असलेली बाग. खरं तर, त्यावेळी अयोध्येचे राजा मान सिंह यांनी गुरु नानक देवजींच्या सन्मानार्थ बाग भेट दिली होती, जिथे सध्या एक मोठा गुरुद्वारा आहे. विश्व हिंदू परिषदेचे कार्याध्यक्ष अधिवक्ता आलोक कुमार यांचे मत आहे की, “आम्ही सर्वांनी अयोध्येतील गुरुद्वाराला भेट दिली, मला वाटते की जो राम मंदिराला भेट देईल आणि गुरुद्वाराला जाणार नाही, त्यांची तीर्थयात्रा अपूर्ण राहील कारण तो गुरुद्वारा असा आहे की तीन गुरूंनी त्याला भेट दिली: गुरु नानक देव, गुरु तेग बहादूर आणि गुरु गोविंद सिंग.

श्री रामजन्मभूमीसाठी निहंगांविरुद्ध पहिली FIR..

‘रामजन्मभूमी मुक्ती संघर्षाचा इतिहास’ या पुस्तकानुसार, राम मंदिरासाठी संघर्ष करणाऱ्या निर्मोही आखाड्याचे साधू वैष्णवदास यांनी गुरु गोविंद सिंह यांच्याकडे मदत मागितली होती आणि निहंगांच्या मदतीने वैष्णवदासांना काही प्रमाणात यशही मिळाले. 30 नोव्हेंबर 1858 रोजी अवधच्या पोलीस स्टेशनने FIR नोंदवला होता, ज्यामध्ये 25 शीखांनी रामजन्मभूमीत प्रवेश करून हवन केल्याचे स्पष्ट लिहिले होते. या शीखांनी तिथल्या भिंतींवर ‘राम-राम’ लिहिले, अनेक धार्मिक विधी केले आणि प्रार्थनाही केल्या.

आज हिंदू आणि शीख यांच्यात भेदभाव निर्माण करण्याचे छद्मी षडयंत्र अयशस्वी होत आहे कारण मोठी वस्तुस्थिती अशी आहे की श्री रामजन्मभूमीसाठी पहिला FIR हिंदूंविरुद्ध नाही तर शीखांच्या विरोधात दाखल झाला होता. यावरून हे दिसून येते की ही श्रीरामजन्मभूमी चळवळ केवळ हिंदूंची नव्हती तर संपूर्ण भारत तिच्याशी निगडीत होता.

निहंग शीखांची कहाणी गुरु गोविंद सिंग आणि त्यांच्या पुत्रांच्या बलिदानाशी संबंधित आहे. अयोध्या आणि रामजन्मभूमीचा शीख परंपरेशी थेट संबंध आहे, या सर्व घटना आणि गुरुंचे येथील वास्तव्य हे स्पष्ट करते…

लव चे शहर, गुरु नानकदेवांची चिंता..

प्रभू श्री राम आणि त्यांच्या वंशजांबद्दल गुरु नानक देव यांच्या मनात काय भावना होती ते दुसऱ्या एका घटनेवरून समझून घेऊया…

गुरु नानक देव बाला आणि मर्दानासह लाहोरला पोहोचले. हे शहर भगवान श्रीरामाचे पुत्र लव याने वसवले होते, परंतु गुरू नानक देव यांच्या काळात मुस्लिम शासकांच्या अधिपत्याखाली असलेल्या या शहराची पार कसाई पुरी झाली होती. मुस्लिमांकडून गायीची कत्तल केली जात असल्याचे पाहून त्यांना धक्का बसला. गुरु नानक देव म्हणाले..

“भाई बाला ते मरदानिआं, असौं लऊ दी नगरी जाण के एथे आए सां|
पर एथे मलेछां दा जो राज है, इस वास्ते सवा पहर तीकर जहर कहर वसदा रहिआ है।
सो असीं दसवां अवतार धार के मलेछां दा नास करांगे। (भाई मनी सिंह कृत पोथी जनम साखी, पृष्ठ 265)”

मुघल आक्रमकांचा रानटीपणा कसा संपवायचा, श्रीगुरु नानक देव यांची दिव्य दृष्टी त्यावेळीही भविष्य पाहत होती आणि त्यांनी त्यांच्या दहाव्या अवताराबद्दल सांगितले. दहावा अवतार म्हणजे दहावे गुरु श्री गुरु गोविंद सिंग जी, ज्यांनी गुरु नानक देव आणि श्री राम यांचे वंशज असल्याचे म्हटले आहे. त्यांनीच मुघलांशी लढण्यासाठी खालसा दल निर्माण केले. गुरु गोविंद सिंग यांच्या ‘बचित्र नाटक’ या आत्मचरित्रात त्यांनी गुरु नानक देव यांचे वर्णन श्री रामचा मोठा मुलगा कुश यांचे वंशज आणि स्वतः श्री रामचा धाकटा पुत्र लव यांचे वंशज म्हणून केले आहे. हे स्पष्ट आहे की दोन्ही गुरु अयोध्येच्या आठवणींशी संलग्न,निगडीत होते आणि श्री राम यांच्याशीही प्रगल्भ आध्यात्मिक संबंध होता.

श्री राम, गुरु नानक आणि न्यायालय..

अयोध्येतील श्री रामजन्मभूमीवरील रामलला विराजमान यांच्या अधिकारांबाबत सर्वोच्च न्यायालयाने चार वर्षांपूर्वी दिलेल्या निर्णयाच्या पृष्ठ 991 ते 995 मध्ये गुरु नानक देव यांच्या अयोध्या भेटीची चर्चा आहे. या भेटीच्या आधारे न्यायालय या निष्कर्षाप्रत पोहोचले की बाबरच्या हल्ल्याच्या अनेक वर्षे आधीही अयोध्या हे तीर्थक्षेत्र होते आणि तेथे पूजा होत होती. शीख इतिहासकार आणि शीख साहित्याचे महान अभ्यासक राजिंदर सिंग यांनी जनम साख्यांच्या आधारे हे सिद्ध केले की गुरु नानक देव 1510 मध्ये भगवान श्री रामाच्या दर्शनासाठी अयोध्येत आले होते.

सुप्रीम कोर्टाने आपल्या निर्णयात स्पष्टपणे म्हटले आहे की, गुरु नानक देव तेथे जाऊन श्रीरामाचे दर्शन घेणे हिंदूंच्या श्रद्धा आणि श्रद्धेवर शिक्कामोर्तब करते. न्यायालयाने मान्य केले की बाबरच्या आक्रमणापूर्वीची अनेक धार्मिक कागदपत्रे आहेत, जी येथील श्री रामजन्मभूमीच्या कल्पनेला अनुकूल आहेत. त्यामुळे वाल्मिकी रामायण आणि स्कंदपुराणासह धार्मिक ग्रंथ आणि पवित्र ग्रंथांच्या आधारे प्रभू राम जन्मस्थानाबाबत हिंदूंची श्रद्धा आणि श्रद्धा निराधार मानता येणार नाही.

अलाहाबाद उच्च न्यायालयाच्या निर्णयातही ‘जनम साखी’चा उल्लेख करताना या घटनेकडे लक्ष वेधण्यात आले होते. राजिंदर सिंग यांनी ‘आदी साखी’, ‘पुराण जनम साखी’, ‘पोधी जन्म साखी’ आणि ‘गुरु नानक वंश प्रकाश’ या पवित्र ग्रंथांच्या आधारे आपले विचार मांडले आहेत.

क्रमशः